Succes begint bij zelfinzicht

“Ik sta even stil en dat is een hele vooruitgang”
Bertolt Brecht

Voor onze eigen HR bibliotheek lezen we als HR team regelmatig boeken over verandermanagement, coaching en teambuilding en doen we persoonlijkheidstesten…..alles waar we maar wat van zouden kunnen opsteken. Zo las ik enige tijd geleden het zelfmanagementboek dat volgens het etiket al zo’n 150.000 keer over de toonbank was gegaan. Ik ben er eens goed voor gaan zitten. In eerste instantie ontstond bij mij het gevoel: wat halen mensen hier nu uit? Het is de ene open deur na de andere. Aan de andere kant hoef ik niet zo naïef te zijn: in het HR vak en in het bijzonder de coachingskant kun je je echt verbazen over het soms totale gebrek aan zelfinzicht van mensen. Dat was voor mij een eye-opener en ook de reden dat ik een opleiding ben gaan doen om naast volwassenen ook kinderen en jongeren te kunnen coachen: een duidelijk zelfbeeld is essentieel om de juiste keuzes kunnen maken in je leven.

Het is niet raar dat iedereen voordat de crisis zijn intrede deed om een coach vroeg (zie ook mijn eerdere blog “de kracht van intervisie”). Wie zichzelf niet kent, komt op een gegeven moment niet meer verder in zijn carrière. Als je succes niet meer verzekerd is door inhoudelijke kwaliteiten en/of hard werken, maar je het verschil maakt door persoonlijke kracht (en bijbehorende overtuigingskracht) is het tijd om even stil te staan bij jezelf. Een pas op de plaats. Tijd om aan de slag te gaan met drijfveren, kernkwaliteiten, energiebronnen en energielekken en misschien wel het belangrijkst: eerlijkheid naar jezelf toe. Ben je wel echt geschikt voor wat je doet of kost het je alleen maar energie? Het gaat daarbij echt niet altijd om rigoureuze maatregelen, soms hoef je alleen maar wat bij te sturen om weer uit jezelf te halen wat erin zit.

Het helpt als je mensen om je heen hebt die je kritische vragen stellen of een goede leidinggevende hebt. Ik zal nooit de opluchting vergeten van een elektrotechnicus die graag projectleider wilde worden, maar altijd hoorde: misschien volgend jaar. Totdat hij een leidinggevende kreeg die zei: “jij wordt geen projectleider en wel hier- en hierom”. Zo, dacht de elektrotechnicus, dat is dan eindelijk eens duidelijk. Er werd uitgesproken wat hij ergens al wist. Hij kon nu verder en zijn tijd en energie in andere dingen stoppen waarvoor hij wel de kwaliteiten had. Ik gun iedereen zo’n leidinggevende, maar de praktijk is vaak anders.

Degenen die niet de luxe hebben van mensen om zich heen die hen een spiegel voorhouden, zullen zelf aan de slag moeten. Ik ben altijd wat terughoudend met bestsellers, maar “the seven habits of highly effective people” (Stephen R. Covey) is voor de beginnende zelfonderzoeker een aanrader (daar is trouwens ook een tienervariant van). Uit dit boek komt een van mijn favoriete quotes: “what you are shouts so loudly in my ears, I cannot hear what you say.” Je hebt jezelf altijd bij je, dus je kan maar beter weten wie dat is. Je persoonlijkheid kun je niet uitzetten. Het maakt dat je gehoord wordt of niet. Dat is precies waar het om gaat: uiteindelijk ben je niet simpelweg een optelsom van kennis en vaardigheden; zodra je ergens binnenkomt hebben mensen zich al een beeld van je gevormd. Dat weten is al een voorsprong. Weten welk beeld dat is, geeft je vervolgens de gelegenheid je gedrag aan te passen.

Een van die ‘7 habits’ is “begin with the end in mind”: ofwel, hoe wil je straks op je leven en jezelf terugkijken. Zo ontwikkel je een innerlijk kompas dat je kan helpen bij het maken van keuzes in je leven: zowel werk als privé. En dat geeft rust.

Een andere tip is de handige tool van Daniel Ofman om je eigen kwaliteiten en valkuilen te kunnen vaststellen volgens het principe van de kernkwadranten. Het idee dat al het gedrag voortkomt uit positieve eigenschappen vind ik heel mooi. Bijvoorbeeld de eigenschap daadkrachtig zijn, kan onder stress leiden tot drammerig zijn. Zo iemand is waarschijnlijk allergisch voor mensen die precies het tegenovergestelde zijn, namelijk passief. De uitdaging voor deze persoon is (zoals ikzelf) geduldig te zijn. Passieve mensen worden nog passiever als je gaat drammen. Zo bereik je zeker niet je doel.

Kortom: bezint eer ge begint. Een van de beste stagiairs die ik ooit op een HR-afdeling heb aangenomen, was zo iemand met zelfkennis. Tijdens het gesprek zei ze: “ik weet dat ik door mijn tengere postuur en houding de indruk wek dat ik niet assertief ben, maar ik sta mijn mannetje.” En dat stond ze. Ze was denk ik een jaar of 20. Daar konden veel medewerkers nog wat van leren.